«Ақди зимма» бима нест ва қиёси он бо бима қиёсӣ маъалфориқ аст; Зеро муъавваз дар он ҳаққи сукунат дар сарзамини Исломи аст ки манфиъатӣ маълум ва мавҷуд аст; Ба ин тартиб ки кофир китобӣ дар изои пардохти ҷизя ба ҳукумати Исломӣ, ҳаққи сукунат дар сарзамини Исломӣ ва бархурдорӣ аз бархӣ ҳуқуқи шаҳравндиро пайдо мекунад ва рӯшан аст ки ин ҳаққи ӯ чизӣ тасодуфӣ ва эҳтимолӣ нест то бо муъавваз дар бима қобили қиёс бошад. Оре, чизе ки тасодуфӣ ва эҳтимолӣ аст, тазйиъи ин ҳаққи ӯ тавассути дигарон аст ки муқтазии ҳимоят аз ӯ тавассути ҳокими Исломӣ аст, вале возеҳ аст ки ин ҳаққи ӯ машрут ба тазйиъи он тавассути дигарон нест; Ба ин маъно ки ӯ метавонад баъд аз «Ақди зимма» дар сарзамини Исломӣ сукунат кунад ва аз бархӣ ҳуқуқи шаҳрвандӣ бархурдор шавад, агарчи тазйиъи ин ҳаққи ӯ тавассути дигарон рӯй надиҳад ва бо ин васф, «Ақди зимма» ғарарӣ маҳсуб намешавад ва шабоҳате ба бима надорад.

Бегумон азми шумо барои иҷтиноб аз гуноҳ, нишонае аз тақвои шумост ва Худованд дар китоби худ фармудааст: ﴿وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا ۝ وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ﴾[1]; «Ва ҳар кас аз Худованд тақво пеш гирад барои ӯ роҳи бурунрафте қарор медиҳад ва ӯро аз ҷойе ки гумон надорад рӯзӣ мерасонад»; Монанди касоне ки дар бораи онон фармудааст: ﴿إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُمْ مُبْصِرُونَ ۝ وَإِخْوَانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الْغَيِّ ثُمَّ لَا يُقْصِرُونَ﴾[2]; «Ҳароина касоне ки тақво пеш гирифтанд ҳаргоҳ фусуне аз шайтон ба онон расад мутазаккир мешаванд, пас ногоҳ ҳушёр мегарданд, дар ҳоле ки бародаронашон (аз гумроҳон) ононро ба сӯӣ гумроҳӣ мекашонанд ва ҳаргиз кӯтоҳӣ намекунанд» Ва бо ин васф, шойиста аст ки шумо –акнун ки пас аз расидани фусуне аз шайтон мутазаккир ва ҳушёр шудаед– ба ваъдаи Худованд эътимод кунед ва итминон дошта бошед ки Ӯ зарари моддии шуморо –ҳаргоҳ барои хушнудӣ ва аз гуноҳ мунсариф шавед– бо нафъӣ моддӣ ё маънавӣ ҷуброн мекунад; Чароки Ӯ бар ҳар коре тавоност ва бисёр бахшанда ва меҳрубон аст.

Ба ҳар ҳол, рӯшан аст ки бақоъ бар як муъомилаи ҳаром монанди шурӯъ ба он нест; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿وَذَرُوا ظَاهِرَ الْإِثْمِ وَبَاطِنَهُ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَكْسِبُونَ الْإِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِمَا كَانُوا يَقْتَرِفُونَ﴾[3]; «Ва гуноҳи зоҳири ва ботиниро вогузоред, ҳароина касоне ки гуноҳро касб мекунанд ба сабаби чизе ки меандухтанд муҷозот хоҳанд шуд», агарчи барои ба даст овардани нафъ ё пешгирӣ аз зарарӣ дунявӣ бошад; Чароки аз як сӯ Худованд гуноҳи онро аз нафъи он бузургтар дониста ва фармудааст: ﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا﴾[4]; «Аз ту дар бораи шароб ва қимор мепурсанд, бигӯ дар он ду гуноҳӣ бузург ва манофеъӣ барои мардум аст, вале гуноҳи он ду аз нафъи он ду бузургтар аст» Ва аз сӯӣ дигар ҳеҷ гуноҳе ҷуз барои ба даст овардани нафъ ё пешгирӣ аз зарарӣ дунявӣ анҷом намешавад ва бо ин васф, агар ба даст овардани нафъ ё пешгирӣ аз зарарӣ дунявӣ узр маҳсуб шавад, ҳеҷ гуноҳе ҳаром нест, дар ҳоле ки дар китоби Худованд ҳар гуноҳе ҳаром аст, магар гуноҳе ки аз рӯйи «Изтирор» ё «Икроҳ» анҷом мешавад; Чунонки фармудааст: ﴿وَقَدْ فَصَّلَ لَكُمْ مَا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ إِلَّا مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَيْهِ﴾[5]; «Барои шумо чизе ки бар шумо ҳаром сохтаро табйин кардааст магар чизе ки ба он ногузир шавед» Ва фармудааст: ﴿فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ ۙ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[6]; «Пас ҳар кас дар махмасае бечора шавад беонки дар пайи гуноҳе бошад, ҳароина Худованд омӯрзандаи меҳрубон аст» Ва фармудааст: ﴿إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمَانِ﴾[7]; «Магар касе ки икроҳ шавад дар ҳоле ки дилаш мутмаъин ба имон аст» Ва фармудааст: ﴿وَمَنْ يُكْرِهْهُنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِنْ بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[8]; «Ва ҳар кас ононро икроҳ кунад, Худованд пас аз икроҳашон омӯрзандаи меҳрубон аст» Ва милок «Изтирор» ва «Икроҳ» бими марг ё асир ва ҳараҷӣ фавқулъода ва ғайри қобили таҳаммул аст ва бо ин васф, касе ки бими марг ё асир ва ҳараҷӣ фавқулъода ва ғайри қобили таҳаммул надорад, бояд аз муъомилаи ҳаром иҷтиноб кунад, агарчи «Зарари қобили таваҷҷуҳе бар ӯ ворид шавад»; Зеро иҷтиноб аз ин муъомила барои ба даст овардани нафъ ё пешгирӣ аз зарарӣ ухравӣ аст ки аз ба даст овардани нафъ ё пешгирӣ аз зарарӣ дунявӣ муҳимтар аст; Бар хилофи пиндори гуноҳкорон ки танҳо ба нафъ ва зарари дунявӣ меандешанд ва аз нафъ ва зарарӣ ухравӣ ғофиланд; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ﴾[9]; «Зоҳире аз зиндагии дунёро мешиносанд ва онон аз охират ҳамоно ғофил ҳастанд» Ва фармудааст: ﴿أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ ۖ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ﴾[10]; «Онон касоне ҳастанд ки охиратро ба зиндагии дунё фурӯхтаанд, пас на азоби онон тахфиф дода мешавад ва на ёрӣ мешаванд» Ва фармудааст: ﴿الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا ۚ فَالْيَوْمَ نَنْسَاهُمْ كَمَا نَسُوا لِقَاءَ يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ﴾[11]; «Касоне ки дини худро ба шӯхӣ ва бозӣ гирифтанд ва зиндагии дунё ононро фиреб дод, пас имрӯз ононро фаромӯш мекунем ҳамон тавр ки онон дидори ин рӯзашонро фаромӯш карданд ва оёти Моро инкор менамуданд».

Ҳосил онки бар шумо агар ба асир ва ҳараҷӣ фавқулъода ва ғайри қобили таҳаммул дучор намешавед, воҷиб аст ки аз муъомилаи бима инсироф диҳед, агарчи «Зарари қобили таваҷҷуҳе бар шумо ворид шавад»; Ҳамчунонки бима кунанда мукаллаф ба бозгардондани ҳамаи моле аст ки аз шумо гирифта ва костанаш аз он агарчи аз пеш бо шумо шарт карда бошад, «Акли мол ба ботил» аст; Зеро ҳар шарте ки бо китоби Худованд мухолифат дорад, ботил маҳсуб мешавад.

Чунонки дар боло табйин шуда, ақди «Бима» ба зоти худ ишкол дорад ва иҷборӣ будани он ишколӣ дигар аст ки онро мисдоқи ﴿ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ﴾[1]; «Торикиҳойе ки бархӣ ба рӯйи бархӣ дигар аст» қарор медиҳад ва шигифт онки дар низомӣ муддаъии Исломият ва бо таъйиди олимонӣ муддаъии марҷаъият ва вилоят анҷом мешавад! Ҳар чанд анҷоми он дар миёни онон аз рибохории шармовар дар бонкҳояшон ки муҳорибаи бешармона бо Худованд ва Паёмбари Ӯст шигифттар нест ва танҳо шоҳидӣ дигар бар дурӯғ будани иддаъоҳои газзофашон маҳсуб мешавад[2].

Ба ҳар ҳол, бо таваҷҷуҳ ба адами машрӯъияти «Бима» хусусан «Бимаи иҷборӣ» дар Ислом, гирифтани маъоши бознишастагӣ ва бимаи бекорӣ ишкол дорад ва ҳокими Исломӣ муваззаф ба ҳимоят аз ниёзмандоне аст ки қодир ба кор кардан нестанд ва ин ҳимоят аз тариқи «Тавзеъи баробари байтулмол», «Қарзулҳасана», «Закот» ва «Хумс» анҷом мешавад, на аз тариқи «Бима». Ҳамчунонки кор кардани шумо барои ҳокими золиме ки пуле аз маъошатонро иҷборан ва таҳти унвони «Ҳаққи бима» кам мекунад ҷойиз нест; Чароки он иъонат бар гуноҳ ва таъаддӣ маҳсуб мешавад, магар инки чорае аз он надошта бошед. Бо ин ҳол, гирифтани пул дар замони бознишастагӣ ва бекорӣ ба андозаи пуле ки иҷборан ва таҳти унвони «Ҳаққи бима» аз маъоши собити шумо кам шуда, ҷойиз аст; Чароки он хӯрдани моли дигарон ба ботил нест то ҳаром бошад, бал хӯрдани моли худ аст ки тавассути дигарон ба иҷбор гирифта ва сипас баргардонда шудааст. Ҳамчунин, гирифтани пул дар замони бознишастагӣ ва бекорӣ ба андозаи пуле ки иҷборан ва таҳти унвони «Молиёт» аз маъоши шумо кам шадааст, ҳаргоҳ кам кунанда ва пардохт кунанда яке бошад, ишколе надорад; Чароки ин навъи «Молиёт» дар Ислом машрӯъ нест, балки бисёр олуда ва некуҳида аст.

Бегумон халифаи Худованд дар замин ҳаргоҳ бо ёрии мардум мутамаккин аз иҷрои аҳкоми Худованд шавад, аз ниёзмандоне ки қодир ба кор кардан нестанд бо «Тавзеъи баробари байтулмол», «Қарзулҳасана», «Закот» ва «Хумс» ҳимоят мекунад ва низоми «Молиёт» ки мунтабиқ бар аҳкоми Худованд нестро таътил ё ислоҳ мефармояд.