бидуни таваҷҷуҳ ба ин бахш аз суханони Худованд дар бораи онон ва танҳо бо таваҷҷуҳ ба бахши дигаре ки дар ситойиш онон аст, ноқис ва гумроҳ кунанда аст; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ ۚ فَمَا جَزَاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ ۗ﴾[1]; «Оё пас ба бахшӣ аз китоб имон меоваред ва ба бахшӣ дигар кофир мешаваед?! Пас сазоӣ касе аз шумо ки ин корро мекунад чист ҷуз хорӣ дар зиндагии дунё ва инки дар рӯзи қиёмат ба ашадди муҷозот боз гардонда шаванд?!». Аз инҷо дониста мешавад ки эҳтиром ба асҳоби Расули Худо агар чи ба иқтизои хидматашон ба он Ҳазрат, корӣ хуб ва боиста аст, ҳаргиз ба маънои нодида гирифтани бахшӣ аз суханони Худованд ва дурӯғ гуфтан дар бораи онон нест ва рӯшан аст ки эътироф ба хатоҳои онон бо такя бар ақл ва шаръ, беэҳтиромӣ ба онон шумурда намешавад; Бал эҳтиром ба ақл ва шаръ аст ва беэҳтиромӣ ба онон, танҳо сабби онон аст ки ақлан ва шаръан кори зишт ва норавост.

Бар ин асос, метавон гуфт ки бисёрӣ аз асҳоби Расули Худо пас аз даргузашти он Ҳазрат, аз лиҳози ахлоқӣ тағйир карданд ва хислатҳои ҷоҳилии худро ҷойгузини хислатҳои Исломии худ сохтанд ва ба ҳамин далил, миёни худ ихтилоф ёфтанд ва молу ҷониу обурӯйи якдигарро ҳалол шумурданд ва улгуҳои бадомузе барои наслҳои пасини Исломӣ шуданд ки ононро пешвоёни хеш қарор доданд.

Ба назар мерасад ончи заминаи ин табаддули ахлоқӣ дар ононро фароҳам сохт, аз як сӯ густариши футуҳоти Исломӣ пас аз Расули Худо буд ки ба иртиқоъи сатҳи зиндагии дунёӣ мусалмонон ва ошноияшон бо таҷаммули миллатҳои кофир анҷомид ва аз сӯӣ дигар, ҳукумати шоҳонаи банӣ Умая буд ки ба ривоҷи дунёгароӣ ва хислатҳои ҷоҳилӣ доман зад. Ин ду омили номуборак, афзун бар даргузашти шуморе аз асҳоби Расули Худо ки ба ахлоқи Исломӣ пойбанд буданд ва аз содазистии он Ҳазрат пайравӣ мекарданд ва низ ривоҷи фисқ ва фуҷури аланӣ дар миёни табақаи ҳоким аз замони Язид ибни Муъовия ибни